Sven Teurlincx (NIOO-KNAW) over ecologische impact zon op water: ‘Steek kop niet in het zand en experimenteer veel’

‘Maak je geen illusies, zon op water heeft een impact op het ecosysteem’, aldus Sven Teurlincx. ‘Grootschalig experimenteren is nodig in de zoektocht naar een win-win voor klimaat, biodiversiteit en waterkwaliteit.’

Sunday is de grootste eendaagse bijeenkomst van de Nederlandse zonne-energiesector. Het evenement wordt georganiseerd door Holland Solar, TKI Urban Energy, TNO, Solliance en NWO. Het vindt dit jaar plaats op 8 juni in ’t Spant te Bussum. Een van de keynotespeakers is Sven Teurlincx, onderzoeker Aquatische Ecologie bij het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW). Zijn boodschap: zon op water heeft hoe dan ook ecologische impact. Nu is het moment om daar over te leren, zowel wat betreft de mogelijke bedreigen als kansen, en dat kan alleen door het integraal aan te pakken.

Illusie
Het NIOO is en van de grootste onderzoeksinstituten van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Het doet fundamenteel en strategische ecologisch onderzoek; het domein van Teurlincx is water. In dat kader is hij onder andere betrokken bij diverse innovatieprojecten aangaande zonnepanelen op water om kennis op te bouwen over de neveneffecten op de natuur, biodiversiteit en leefomgeving.

‘Dat die er niet zouden zijn is echt een illusie’, aldus Teurlincx. ‘We moeten onze kop dus niet in het zand steken. Het belangrijk om kennis op te doen over die ecologische impact en in het verlengde daarvan bepalen wat we daarvan vinden; wat acceptabel is en wat niet. Daarnaast is het tijd om na te gaan denken over manieren waarop zon op water – ik ben daar absoluut niet principieel op tegen – hand in hand kan gaan met het verbeteren van ecologische weerbaarheid van watersystemen.’

Levensbron
Het goede nieuws is volgens Teurlincx dat Nederland langzaam, maar zeker steeds meer te weten komt over de impact van het leggen van zonne-energiesystemen op water. Als één van de mogelijke en belangrijkste negatieve effecten noemt hij de afname van zuurstof in het water. In hoeverre dat gebeurt is uiteraard afhankelijk van de locatie en het ontwerp. Het meest gevoelig hiervoor zijn op korte termijn de ondiepe wateren.

Teurlincx: ‘Wanneer je een flinks stuk water met zonnepanelen bedekt kan de wind niet meer met het water spelen en dat is één van de manieren waarop water zuurstof opneemt. Daarnaast neem je het licht weg waardoor het groene onderwaterleven – planten en algen – minder zuurstof kunnen produceren. Waar dat ook onder water de levensbron voor flora en fauna is, kan dat een desastreuze verarming van een ecosysteem veroorzaken, temeer omdat zuurstof ook invloed heeft op de bodem van het water.’

Haast
Hoe minder zuurstof water bevat, hoe slechter de bodem voedingsstoffen kan vastleggen. Ook slaat bij weinig zuurstof het water om van opslagplek van CO2 naar een emissiebron van CO2 en vooral ook het veel sterkere broeikasgas methaan. Waar het gebruik van zonnepanelen juist klimaatverandering moet tegengaan, zou dat een bijzonder treurig gevolg zijn. Teurlincx geeft aan dat er ook steeds meer data beschikbaar komt over dit soort mogelijke effecten. Hij stelt echter ook dat er nog heel veel te leren is en Nederland haast heeft met de energietransitie.

Shift in denken
‘Je kunt vele omvangrijke theoretische studies optuigen’, stelt Teurlincx. ‘Maar het is vooral zaak om allerhande systemen op vele verschillende plekken op werkelijke schaal te testen. We moeten dus heel veel experimenteren en wel nu. Daarbij is het cruciaal om tevens een shift in denken te maken. Laten we eerlijk zijn: de waterkwaliteit in Nederland is op heel veel plekken nu al bedroevend. Ook met de biodiversiteit gaat het niet goed. Door zon op water goed in te passen in het watersysteem kunnen met slimme oplossingen win-winsituaties worden gecreëerd. Dat kan bijvoorbeeld door met behulp van zonnestroom zuurstof te produceren en die in het water te brengen, drijvende groene eilandjes toe te voegen of andere maatregelen te nemen in het ontwerp van systemen en het landschap. Soms moet je natuurlijk ook gewoon nee durven te zeggen; hier niet! Het is volgens mij dus tijd voor een meer integrale aanpak; hoe is die stroom immers groen te noemen als dat ten koste gaat van onze ecosystemen?’

© Frans Blok | Dreamstime.com